#Rusların Adolf Hitler’i: Yaptığı Zalimliklerle Anılan Acımasız Lider Korkunç İvan Neden “Korkunç”?

Tarih, Cengiz Han, Kont Drakula ve Kanlı Kontes Elizabeth Báthory gibi acımasız dünya liderleri tarafından yapılan zalimliklere tanık oldu. Ancak çok gaddar olan Korkunç Ivan, onlar kadar kötü bir şöhrete sahip olmadı. Belki de olması gerekiyor. Tabii bunun kararını Korkunç İvan kimdir öğrendikten sonra vereceksiniz. Gerçek adı İvan Vasiliyeviç olsa da, lakabını duyunca Korkunç İvan kimdir diye merak ediyor insan. Peki o zaman, hemen Korkunç İvan kimdir anlatalım.

Korkunç İvan kimdir ve nerede doğmuştur?

Aramıza yeni katılanlar için Korkunç İvan, yaptığı korkunç eylemler ile ünlendi. Ayrıca ülkesini maddi ve manevi açıdan zora sokan savaşlar verdi. Korkunç İvan kimdir daha yakından bakalım.

İvan Vasiliyeviç, 25 Ağustos 1530 tarihinde Moskova’da doğdu. Henüz 3 yaşındayken babası ölünce Moskova Knezliği’nin başına geçti. Günden güne büyüdükçe ülkesine hükmetmeyi hedefleyen bir prens oldu. Çocukluğu boyunca nüfuzlarını ve zenginliklerini genişletmeyi umarak güce aç olan boyarlar (devletteki ve toplumdaki soylu sınıfı) tarafından hedef alındı. Hatta bazen açlıkla bile sınandı. Genç İvan, boyarlardan nefret ederek büyüdü. İvan, 1547 yılında 16 yaşındayken taç giydi ve tüm Rusya’nın ilk çarı oldu. Sahip olduğu yetkiler sınırsızdı.

Liderliğinin ilk yıllarında huzurlu ve ileriyi düşünen bir hükümdardı. Rusya’yı reform edip modernize etmeye çalıştı. O ve konseyi Seçilmiş Rada, yasaya eklemeler yapıp geliştirdi. Ülkenin bazı bölgelerinde öz yönetim uygulamasını hayata geçirdi. Hatta Hristiyan inancını benimsedi ve ülke çapında adaleti geliştirmeye çalıştı.

İvan belki de o kadar korkunç biri değildi…

İvan zamanla daha da acımasız bir lider oldu

Loyola Üniversitesi Chicago’da tarih profesörü olan Michael Khodarkovsky, IV. İvan’ın hayatı boyunca hiç ‘korkunç’ olarak anılmadığını, bu lakabın o öldükten sonra konulduğunu söylüyor. Pittsburgh Üniversitesi’nde yardımcı doçent olan James Pickett, ‘korkunç’ kelimesinin sadece bir çeviri meselesi olduğunu anlatıyor. Rusçada ‘Groznyi’ daha çok ‘korkutucu’ ya da ‘korku verici’ gibi bir anlam ifade ediyor. Bazı kelimeler, başka dillerde farklı anlamlar ifade edebiliyor. Korkunç İvan kimdir diye daha da çok merak ettiniz değiil mi?

Hala İvan’ın korkunç olmadığını düşünüyorsanız, okumaya devam edin. Çünkü daha yeni başlıyoruz.

Korkunç İvan, çok geçmeden Seçilmiş Rada’yı dağıttı ve otokrasi ilan etti. Daha sonra ülkeyi ikiye böldü: Zemschina ve Opriçnina. Zemschina her zamanki gibi yönetildi. Ancak Opriçnina, İvan’ın korkuyu kullanarak yönetebileceği, çocukken nefret ettiği boyarları yok edebileceği, servetlerini alabileceği ve gücünü pekiştirebileceği bir yerdi.

Khodarkovsky, “Binlerce boyarı ve yüksek kilise yetkililerini öldürdü. Her ikisine de ait olan her şeyi kendi hazinesine kattı. Rus şehirlerinde isyan çıkardığı düşünülen binlerce sivili yakarak öldürdü.” dedi.

Korkunç İvan, bu tarz işleri yapması için bir tür gizli polis örgütüne benzeyen ‘oprichnik’i kurdu. Burada gerçekten sadık kişiler yer alıyordu, siyah giyiyor ve siyah atların sürdüğü siyah arabalara biniyorlardı. Bu kişiler, hain olduklarını düşündükleri kişileri istedikleri şekilde ortadan kaldırıyorlardı.

Her türlü zulüm ortaya çıktı. Kadınlar ve çocuklar bile öldürüldü. Hatta İvan’ın birçoğu zehirlenmiş veya manastırlara gönderilmiş en az altı karısı vardı. Peki şimdi biri size Korkunç İvan kimdir diye sorsa ne cevap verirdiniz? Tabii bundan fazlası var.

İvan’ın akıl sağlığı yerinde değildi

Korkunç İvan’ın zihinsel durumu yaşanan eylemlerin daha da şiddetlenmesine neden oldu. İvan her yerde hain insanlar görüyordu. Zamanla tıpkı diğer büyük hükümdarlar gibi paranoyaklaşmaya başladı. Bazıları ise onun zihinsel bir hastalığı olduğunu düşünüyordu. Bunların yanı sıra Korkunç İvan, saltanatı boyunca sürekli olarak savaştı. Polonya, Litvanya ve İsveç ile yaptığı başarısız savaşlar birçok insanın ölümüne neden oldu. Fakat bazı hamleleri sayesinde Rusya daha da büyüdü ve güçlendi.

Pickett, “İvan’ın Rusya’daki mirası hakkında en büyüleyici bulduğum şey onun devlet inşası. IV. İvan tahta çıkmadan önce 15. yüzyıldaki Rusya, Moğol kontrolünün altındaydı ve giderek daha özerk hale geldi.” dedi. Pickett, birçok insanın Rusya’nın merkezi mali-askeri devletinin Moğollardan, yani bir tür “oryantal despotizm”den geldiğini varsaydığını da sözlerine ekledi.

Aslında İvan’ın ustaca yaptığı politik manevralar, bu devletin inşasında çok büyük bir rol oynadı. Ancak saltanatının son on yılı, vahşet dolu yıllar olarak görüldü. O dönemde Korkunç İvan bir kişiden şüphe duyduğunda onun işkence görüp infaz edilmesini sağlardı.

Khodarkovsky, “Geçtiğimiz yıllarda İvan’ın kemikleri üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda vücudunda yüksek miktarda cıva bulundu.” dedi.. Bazıları cıvayı ağrılarını dindirmek için kullandığını, bazıları ise çeşitli ritüellere katıldığını veya zehirlendiğini düşünüyor.

Yüzlerce yıl geçmesine rağmen İvan’ın mirasının ülke üzerinde bir etkisi var

Khodarkovsky özellikle İvan’ın saltanatının iki bileşenini vurguluyor. İlki elbette, Rusya’yı zorla otokrasiye doğru hareket ettirmesi ve ona karşı çıkan seçkin toplum üyelerini öldürmesiydi. İkincisi ise daha sonra Sovyet diktatörü Stalin tarafından uygulanacak olan Rusya’nın güçlü bir lidere ihtiyacı duyduğu ve ülkenin ihtişamı için fedakarlıkların kaçınılmaz olduğu fikriydi. Bu, tıpkı şimdiki Rusya Başkanı Vladimir Putin’in, aynı mesajı vermek ve kendi diktatörlüğünü uygulamak için Korkunç İvan ve Stalin gibi liderlere güvenmesi şeklinde açıklanabilir.

Korkunç İvan kimdir öğrendiğinize göre onun hakkında bazı fikirlere sahip olduğunuzu düşünüyoruz. Peki sizce Korkunç İvan kimdir? Rusya’yı şaha kaldıran bir lider mi yoksa ülkenin tarihine yapışıp kalan kara bir leke mi?

Kaynak: 1