Sperm hızını değiştirerek çocuğun cinsiyeti belirlenebilir mi?

Birçok batıl inanç,
belirli dönemlerde çocuk sahibi olmaya çalışmanın veya belirli besinlerle
beslenmenin çocuğun cinsiyetini belirleyeceğini savunsa da, bunların bilimsel
gerçeklikten uzak olduğu aşikâr. Spermler, X veya Y cinsiyet kromozomlarından
herhangi birini taşıyorlar ve yumurtaya en hızlı varan spermdeki cinsiyet
kromozomuna göre doğacak çocuğun cinsiyeti belirleniyor. Bu oranın normalde %50
olduğu kabul edilse de, birkaç gün önce PLOS Biology dergisinde yayımlanan bir
araştırmaya göre terazinin dengesi bozulabilir.

X ve Y kromozomlarının
tek farkı boyut değil (X kromozomu Y kromozomundan yaklaşık üç kat daha uzun),
bu iki kromozom aynı zamanda farklı genlere sahip. Hiroshima Üniversitesi’nden
Dr. Takashi Umehera ve takım arkadaşları, bu genetik farklılıkları kullanarak
farelerde dişi ve erkek yavru oluşma olasılığını değiştirmeyi başardı.

Araştırmacılar, Toll-like receptor 7/8 genine yoğunlaştılar.
Bu gen, sadece X kromozomu içeren spermde aktive oluyor ve sperm hücrelerinin kuyruk
ve orta kısmında işlev gören reseptörler üretiyor. Araştırmacılar, fare
spermlerini bu reseptörlere bağlanıp onları aktive edecek moleküllerin olduğu
bir ortama koydular ve bu aktivasyon sonucu X kromozom spermlerinin enerji
üretiminde düşüş yaşandığını gözlemlediler. Bunun yanında, Y kromozomu
spermlerinde herhangi bir değişiklik olmadı. Bulguları doğrulamak için düzenlenen
sperm yarışlarına göre, genetiği değiştirilmiş X kromozom spermlerinin çoğu, Y
kromozom spermlerinin en az yarısı kadar hızlı hareket edebildi. IVF (in-vitro
fertilizasyon, tüp bebek) sonucunda, fare yavrularının %90’ı erkek olarak
dünyaya geldi. Deney yavaş spermleri ayırarak tekrarlandığında ise, yavruların
%81’inin dişi olduğu görüldü.

Cinsiyet seçilimi sağlayan başka metotlar da var. Örneğin spermi özel bir boyayla boyamak ve cinsiyet kromozomunun uzunluğuna göre spermleri ayırmak mümkün. Ancak bu metotlar pahalı ve bazı durumlarda sperm hücrelerine veya sperm DNA’sına zarar verebiliyor. Ortaya atılan hıza göre ayırma yöntemi, çok daha işlevsel ve zararsız olabilir. Örneğin, mandıra ineği yetiştirilmesinde faydalı olabilir. Yine de yakın zamanda çocuğunuzun cinsiyetini seçebileceğinizi düşünmeyin, etik endişeler bir tarafa, aynı mekanizmanın insanlarda da faaliyet gösterdiğine dair bir kanıt yok.

Kaynak: Changing sperm speed can influence offspring’s sex, mouse study suggests | Science