#Vulva Bölgesinde Ağrı ve Kaşıntı Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Vulva kadın cinsel organına dışarıdan bakıldığında görünen kısma denir ve vulva ağrısına, enfeksiyonlardan seks yaralanmalarına ve hormonal tedaviye kadar birçok farklı faktör neden olabilir. Bu yazıda vulva ağrısının ve kaşınmasının bazı olası nedenlerini ve rahatlatmanın yolları üzerine bilgiler bulunmaktadır.

Vulva Ağrı ve Kaşıntı Nedenleri

Dış dişi genital bölgesine vulva denir. Vulva bölgesindeki sürekli ağrı, sinir bozucu ve teşhis edilmesi zor olan karmaşık bir sorundur. Vulva ağrısının nedeni idiyopatik (bilinmeyen bir nedenden) veya belirli bozukluklardan dolayı olabilir. Uluslararası Kadın Cinsel Sağlık Araştırmaları Derneği, Uluslararası Pelvik Ağrı Derneği ve Uluslararası Vulvovajinal Hastalık Araştırmaları Derneği tarafından kabul edilen vulva ağrının sınıflandırılmasına ve terminolojisine göre, farklı vulva ağrı türleri vardır. Bu türler şu şekildedir:

1-) Belirli Nedenlerden Kaynaklanan Vulva Ağrıları

• Enflamasyon (örn. Liken planus, liken sklerozus ve immüno-büllöz bozukluklar)


• Enfeksiyon (örn., Uçuk ve tekrarlayan kandidiyaz)


• Anormal doku büyümesi (örn. Skuamöz hücreli karsinom ve Paget hastalığı)


• Sinir sistemi bozuklukları (ör. Nöroma, sinir hasarı ve postherpetik nevralji)


• Travmatik yaralanma (örn. Doğum sırasında travma ve genital kesim)


• Tıbbi bakım veya tedavinin bir sonucu olarak (örn. Postoperatif, radyasyon ve kemoterapi)


• Hormonal eksikliklerin bir sonucu olarak (örn. Laktasyonel amenore, menopozun genitoüriner sendromu ve vulvovajinal atrofi)

2) Belirgin, Tanımlanabilir Bir Neden Olmaksızın Oluşan Vulva Ağrıları

Belirgin bir nedeni olmadan oluşabilen vulva ağrıları en az üç ay boyunca sürebilir. Nedenleri arasında şunlar vardır.

Enfeksiyonlar

Gonore, genital herpes, trikomoniyaz ve klamidya gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların yanı sıra maya enfeksiyonları gibi diğer enfeksiyonlar da yanma hissi ile birlikte vulva ağrısına ve kaşıntıya neden olabilir. Mantar kandidası, vajinal kandidiyaz olarak da adlandırılan vajinal mantar enfeksiyonlarından sorumludur. Kandida normal olarak vajinada bulunur, ancak mayanın dengesi bozulduğunda, hızla büyüyebilir ve bir enfeksiyona neden olabilir.

Cilt Hastalıkları ve Alerjiler

Vulvayı etkileyebilen, vulva ağrısına ve kaşıntıya neden olabilecek bazı cilt koşulları şunları içerir:


• Folikülit: Vulvada kırmızı, küçük ve ağrılı şişlikler olarak ortaya çıkar. Saç folikülünün bakteriler tarafından enfekte olması nedeniyle oluşur ve tıraş veya giysilerden sürtünme sonucu ortaya çıkabilir.


• Kontakt dermatit: Vulva cildi parfümler, kumaşlar veya sabunlar gibi şeyler tarafından tahriş olduğunda ortaya çıkar. Semptomlar vulva ağrısı, yoğun kaşıntı, yanma, batma ve kılsızlığı içerebilir.


• Bartolin bezi: Cilt altında vajinal açıklığın iki yanında bulunur. Bu bezler tıkanırsa, vajinal açıklığa yakın şişmiş bir yumru gibi görünen bir kistin oluşmasına neden olabilir. Bu kist enfekte olursa, vulva ağrısına neden olabilecek bir apse oluşturabilir.


• Liken simpleks chronicus: Kalınlaşmış ve pullu plaklar vulva derisinde görünebilir. Bu plaklar uykunuza müdahale edecek kadar kaşıntılı olabilir.


• Liken sklerozus: Cinsel ilişki sırasında yanma, kaşıntı, cilt yırtılması ve ağrıya neden olabilecek bir cilt hastalığıdır. Vulvanın derisi beyaz, ince ve buruşmuş görünebilir.


• Liken planus: Cildin ağızdaki mukoza zarlarını sıklıkla etkileyen otoimmün bir hastalıktır. Genital cildi de etkileyebilir, bazen vulva ağrı ve kaşıntı, anormal akıntı ve yanmaya neden olabilir.


• Genitoüriner menopoz sendromu (GSM) veya vulvovajinal atrofi: Östrojen dahil seks hormonları azaldığında ortaya çıkabilir. Bu genellikle menopoz ve perimenopoz sırasında olur. Semptomlardan bazıları vajinal kuruluk, mesane problemleri, vulva ağrısı ve kaşıntı, yanma ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarıdır. Seks sırasında da ağrı yaşanabilir.


• Vulva intraepitelyal neoplazi: Henüz kanserli olmayan (VİN) yani anormal hücreler vulvada mevcut olabilir. İnsan papilloma virüsü (HPV) genellikle VIN’in nedenidir.


• HPV enfeksiyonu: HPVenfeksiyonu da vulva kanserine neden olabilir. Paget hastalığı ve cilt kanseri (melanom) dahil olmak üzere vulvayı etkileyebilecek başka kanser türleri de vardır. Paget’in vulvadaki hastalığı, kolon ve meme de dahil olmak üzere vücudun başka bir bölgesinde kanser varlığını gösterebilir. Vulva kanserinin belirtileri arasında vulva ağrısı ve kaşıntı, iltihaplanma, yanma, cildin rengindeki değişiklikler ve vulva veya kasıkta bir ağrı veya yumru bulunur.

Fiziksel veya Cinsel Yaralanma

Bölgeye fiziksel yaralanma sonucu vajinal ve/veya vulva ağrı gelişebilir. Yaralanma tıraştan, seks yapmaktan veya doğumdan (ikincisi vulva veya vajinaya fiziksel hasarın en yaygın nedenidir) olabilir. Doğum genellikle ilk çocuklarını veren kadınlar için vajinanın yırtılmasına yol açabilir. Yırtık perine içine uzanabilir (anüs ve vajina arasındaki alan) ve perineal yırtık olarak adlandırılır. Vajinal yırtıkla sonuçlanan cinsel aktiviteden sonra birkaç gün süren vajinal ve vulva ağrı oluşabilir. Seks yaparken vajinal yırtık alma olasılığını artırabilecek bazı faktörler şunlardır:


• Güçlü veya kaba penetrasyon


• Vulvovajinal atrofi


• Vajinal kuruluk


• Vajinal doku hasarı veya yara izi


• Sedef hastalığı, egzama ve liken planus gibi cilt bozuklukları


• Kortikosteroidler gibi bazı ilaçlar

Kronik Durumlar

Vulvodini, üç ay veya daha uzun bir süre boyunca belirgin bir nedeni olmayan vulva ağrısının varlığıdır. Vulvodinyaya eşlik eden vulva ağrısı ve kaşıntı, seks yapmayı veya uzun süre oturmayı neredeyse imkansız hale getirebilir. Vulvodininin bazı olası nedenleri erken fetal gelişimsel anormallikler, bağışıklık veya genetik faktörler, inflamasyon, hormonal faktörler, enfeksiyon, diyet oksalatları ve nöropatik değişikliklerdir.

Adet öncesi ve sırasında

Adet dönemindeki ağrıya dismenore denir. Dönem ağrısı genellikle uterus astarında prostaglandin seviyeleri yükseldiğinden, dönem başlamadan hemen önce başlar. Adet devam ettikçe ve uterus astarı döküldüğünde, prostaglandin seviyeleri geri döner ve dönem boyunca vulva ağrısında bir azalmaya yol açar.

Vulva Ağrı Tedavisi

Vulva ağrısının tedavisi ağrının nedenine bağlıdır ve kişiden kişiye değişir. Bazı tedavi seçenekleri aşağıdaki gibidir:


• Folikülit genellikle kendi kendine iyileşir. Genital bölgeyi temiz tutarak, sıcak kompres uygulayarak ve bol giysiler giyerek iyileşme sürecini hızlandırılabilir.


• Reçetesiz satılan ilaçlar alarak vajinal mantar enfeksiyonunu sıklıkla tedavi edilebilir. Semptomlar devam ederse uzman bir doktora görünülmesi tavsiye edilmektedir.


• Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların reçeteli ilaçlarla tedavi edilmesi gerekir.


• Kontakt dermatit için, tahrişin kaynağını biliyorsa, bu maddeden kaçınılmalı ve kaşıntı ve ağrıyı azaltmak için soğuk kompres uygulanmalıdır.


• Bir Bartholin bezi apsesinin bir doktor tarafından boşaltılması gerekebilir.


• Liken simpleks kronikus tedavisi, cildin iyileşmesine izin vermek için kaşıntı çizilme döngüsünü durdurmayı içerir. Doktor kaşıntıyı hafifletmek için steroid kremler reçete edebilir.


• Liken sklerozusu tedavi etmek için doktor steroid krem reçete edebilir.


• Liken planusu tedavi etmek için doktor ilaçlı merhemler veya kremler, doğum kontrol hapları, enjeksiyonlar veya vajinal tabletler önerebilir. Bu durumun uzun dönemli takibi ve tedavisi gerekebilir.


• GSM için birçok tedavi mevcuttur. Cinsel ilişki sırasında vajinal kuruluğu ve vulva ağrısını hafifletmek için vajinal yağlayıcılar ve nemlendiriciler kullanabilir. Östrojen terapisini vajinal halka, krem veya tablet şeklinde de kullanabilir, bu terapi reçete ile yapılabilir.


• Etkilenen cilde krem uygulayarak, ameliyat geçirerek veya lazer tedavisi alarak VIN’i tedavi edebilir. HPV aşısı VIN’in önlenmesine yardımcı olabilir.


• Vulva kanseri tedavisi, kanserin evresine bağlıdır. Kanserli dokuyu çıkarmak için ameliyat gerekebilir. Ameliyatla birlikte kemoterapi ve/veya radyasyon terapisine de ihtiyaç olabilir.


• Bir doktor doğum sırasında meydana gelen ciddi vajinal yırtığı dikebilir. Ayrıca yırtık ve kesiklerden gelen vulva ağrısını azaltmak için reçetesiz satılan ağrı kesicileri de alınabilir. Genital bölgede kokulu veya sert ürünler kullanmaktan kaçınmalı, vajinanın içinde herhangi bir ürün kullanmaktan kaçınmalı ve gerekirse oturmak için yumuşak için bir yastık kullanılmalıdır.


• Dismenore tedavisi için doktor ağrı kesiciler veya hormonal doğum kontrolü önerebilir. Egzersiz yapmak ve bol miktarda uyku almak gibi yaşam tarzı değişikliklerinin yapılması da yardımcı olabilir.


• Vulvodini için ilaç, biofeedback tedavisi, lokal anestezikler, sinir blokları, pelvik taban egzersizleri ve cerrahi dahil olmak üzere çeşitli tedavi seçenekleri vardır. Tedavilerin ana odağı vulva ağrısının semptomlarını hafifletmektir.

Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?

Vulva ağrı varsa, doktora danışılmalıdır ve gerekiyorsa doktor uzman bir jinekoloğa yönlendirebilir. Doktor muayenesi esnasında vulva ağrısının nedenini bulmak için gereken testleri yapacaktır. Bakteriyel veya maya enfeksiyonları, uçuk, GSM, cildin prekanseröz koşulları ve diyabet dahil tıbbi konular tedavi edilebilir. Doktor muayene esnasında belirtileri sorarak ağrıya yol açıp açmadığını öğrenmek için pamuklu bir bez kullanarak vulvaya hafifçe dokunabilir. Vajina ve vulvalarını inceleyebilir ve vajinal pH, ıslak bağlar, Gram lekesi, mantar kültürü veya polimeraz zincir reaksiyonu testleri gibi testleri isteyebilir.

Vulva Ağrısı İçin Evde Denenecek Uygulamalar

Vulva ağrısını hafifletmek için evde bazı uygulamalar denenebilir. Evde denenebilecek uygulamalar şu şekildedir:


• Vulva ağrısını ve kaşıntıyı hafifletmek için, soğuk kompresleri doğrudan dış genital bölgeye yerleştirmek.


• 5-10 dakika boyunca koloidal yulaf ezmesi veya Epsom tuzu katılmış soğuk veya ılık su ile kompres yapmak


• Naylondan yapılmış dar iç çamaşırı giymeyin. Bunun yerine, pamuktan yapılmış gevşek iç çamaşırı giymemek


• Sıcak küvetlere veya sıcak banyolara girmemek


• Deodorant pedleri veya tamponları kullanmaktan kaçınmak


• Vulva bölgesini nazikçe yıkamak


• Bisiklet de dahil olmak üzere vulvaya aşırı baskı uygulayan faaliyetlerden kaçınmak


İlk önce doktora danışmadan reçetesiz ilaçlar kullanmamak veya evde tedavilerden kaçınmak önemlidir. Doktor belirtilerinizi değerlendirdiğinde, ağrıyı yönetmeye yardımcı olmak için tedavi önerebilir.

Vulva Ağrısı Nasıl Önlenir?

Vulva ağrısı ve kaşıntı çok çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Vulva ile ilgili sorunları önlemeye yardımcı olmak için bazı kişisel bakım önlemlerini takip edilebilir. Vulvayı ılık su ile durulayıp kuruyana kadar hafifçe vurarak iyi hijyen sağlanmalıdır. Külotlu çorap ve dar iç çamaşırı veya pantolon giymek semptomları daha da kötüleştirebilir. Kokulu tuvalet kağıdı veya parfümlü sabun kullanmaktan kaçınılmalı ve talk pudrası, sprey veya duş jeli kullanmaktan kaçınılmalıdır. Plastik kaplamalı veya deodorantlı tamponlardan ve pedler kullanmamaya özen gösterilmelidir.

Kaynakça:


https://www.acog.org/patient-resources/faqs/gynecologic-problems/disorders-of-the-vulva-common-causes-of-vulvar-pain-burning-and-itching


https://www.nhs.uk/conditions/vulvodynia/

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu