#Mars 2020 Perseverance Keşif Aracı, Kızıl Gezegen’e Nasıl Gidecek?

NASA’nın Perseverance (Tür. azim) keşif aracı, Kızıl Gezegen’de yaşam ihtimalini araştırmak üzere yarın kalkış yapacak. Bu güçlü makinenin gezegen yüzeyinde dolaşıp kayaları ve diğer özellikleri taraması, en ümit veren örnekleri birkaç yıl içinde Dünya’ya getirilmek üzere saklaması ve bir test helikopteri konuşlandırması bekleniyor. İşte, Perseverance Mars’a hazırlanırken beklenenler…

Fırlatılış

Perseverance’in, Mars Dünya’dan çok uzaklaşmadan önce fırlatılması gerekiyor. Hava koşulları uygun olursa, aracın yarın Türkiye saati ile 14:50’de, ABD’nin Florida eyaletinin Orlando şehri yakınındaki Canaveral Burnu Amerikan Hava Kuvvetleri İstasyonu’ndaki 41. Fırlatma Kompleksi’nden fırlatılması bekleniyor.

Perseverance, NASA’nın InSight ve Curiosity keşif araçlarını da Mars’a gönderen Birleşik Fırlatma Birliği’ne ait Atlas V roketiyle uzaya gidecek. Perseverance Dünya yörüngesine ulaştıktan sonra roketin üst kısmı, aracı Mars’a doğru uzun bir yolculuğa gönderecek.

Yolculuk

Perseverance fırlatıldıktan sonra, 18 Şubat 2021’de Mars’taki Jezero Krateri’ne kesin bir iniş yapacak. Aradaki zamanı ise Mars’a uçmakla geçirecek.

Yolculuk dönemi, mühendislerin (koruyucu bir kabuğun içerisine konan) aracı kontrol etmeye devam etmesi ve tüm sistemlerin iniş için hazır olduğundan emin olmasını sağlayacak önemli bir süreç. Perseverance Mars’a yaklaştığında, mühendisler bu kabuğun motorlarını ateşleyerek aracı Kızıl Gezegen’e iniş için doğru konuma getirecekler. Fakat Mars’a doğru yapılan bu nihai yaklaşma, karmaşık bir iniş silsilesinin sadece ilk adımını oluşturuyor.

Giriş

2012 yılında, NASA’nın Mars’a gönderdiği en ağır araç olan Curiosity keşif aracının başından geçen “yedi dakikalık dehşet” kesitini hatırlayabilirsiniz.

Curiosity atmosfere girdiğinde 20.000 km/s hızla gidiyordu ve yüzeye ulaşana kadar kendini yavaşlatıp, 0 km/s hıza gelmek için yedi dakikası vardı. Perseverance da Curiosity’e benzer sistemler kullanıyor ve aynı olay dizisinin büyük bölümünü takip edecek; fakat çok daha gelişmiş bir teknolojiyle.

Üst atmosfer

Curiosity’nin başından geçen olay dizisine dayalı olarak Perseverance, inişinin ilk kısmında Mars’ın üst atmosferinde güvenli şekilde hareket edecek.

Perseverance’in ısı kalkanı, yaklaşık 1.600 derece Celsius’luk sıcaklıklara ulaşıp kızaracak. İnce atmosfer, sistem dev bir paraşüt açmadan önce aracı 1.600 km/s civarına kadar yavaşlatacak.

Menzil tetikleyici

Curiosity’den farklı olarak Perseverance, bir “menzil tetikleyici” kullanarak; iniş hedefi ile konumuna bağlı şekilde paraşüt açacak. Böylece, iniş daha isabetli olacak ve aracın doğru araştırma bölgesine ulaşma süresi bir Dünya yılı kadar kısalacak.

Perseverance ayrıca; Curiosity’nin atmosferin özelliklerine bakmak için taşıdığı MSL Giriş, Alçalma ve İniş Aleti’nde (MEDLI) daha gelişmiş bir algılayıcıya sahip. MEDLI2 hem bu ısı kalkanından (Curiosity’de olduğu gibi), hem de uzay aracının arka tarafından veri toplayacak; yani, uzay aracının kalkanın ardındaki bölümünden.

Araziye göre gezinme

Curiosity gibi Perseverance de bir paraşüt yardımıyla, saatte 322 km hızla yüzeye doğru alçalacak. Perseverance, daha sonra çok daha yeni teknolojiler kullanarak doğru noktayı bulma şansını artıracak.

Gezgin robot, araziye göre gezinme olarak bilinen yeni bir teknolojiyi kullanarak doğru iniş noktasını seçecek. Bunu yaparken ise altındaki araziyi, önceki Mars keşif araçlarından elde edilen haritalarla karşılaştıracak. Perseverance eğer 300 metre genişliğe kadar tehlikeli arazi görürse, yönünü değiştirebilecek ve daha güvenli bir bölgeye gidecek. Bu yeni yöntem, Perseverance’in zorlu (ve ilginç) arazilere kendini fazla tehlikeye atmadan inmesini sağlıyor.

Veri toplama

Perseverance’de, Curiosity’dekinden çok daha fazla iniş kamerası var. Perseverance’de, paraşütte yukarı bakan bir kamera, iniş bölümünde aşağı bakan bir kamera ve gezgin robotta da yukarı bakan bir kamera ile aşağı bakan bir kamera bulunuyor.

Araçta yer alan bu kameralar ve bir adet mikrofon, NASA’ya göre “halkın katılımını sağlayan yükler” niteliğinde. İnsanların bu sayede, robot ile sanal şekilde yüzeye gidebilecek ve robotu alçalış esnasında son birkaç metreyi tamamlarken izleyebilecekler. Kameralar, gelecekte Mars’a yapılacak inişlerin güvenliğini de artıracak olan değerli bilgiler sağlayacak.

Konuş

Roketler yere yakın bir mesafede ateşlenerek, Perseverance’in yüzeye doğru yaptığı alçalış dengelenip yavaşlatılacak. Fakat roketler, devasa bir toz fırtınası çıkabileceği için yüzeye kadar devam edemeyecek. Bunun yerine Perseverance, (2012 yılında Curiosity’de olduğu gibi) bir “gökyüzü vinci” ile 6.4 metrelik kablolarla yüzeye indirilecek.

Perseverance yere dokunduğunda, gökyüzü vinci bu kabloları bırakacak ve robottan epey uzak bir yerde, yüzeye güvenli bir şekilde çarpmak üzere uzaklaşacak.

Sürüş

Perseverance, hemen yola koyulmayacak çünkü araştırmacılar, inişten sonra robotun iyi şekilde çalışıp çalışmadığından emin olmak isteyecekler. Aletlerin rutin kontrolleri yapılacak ve gezgin robot da iniş bölgesinin birkaç fotoğrafını çekecek. Bu sayede planlayıcılar, ilk ziyaret edilecek en iyi bölgeleri seçecekler.

Perseverance hareket etmeye başladığında, robotun uzun vadeli hedefleri; NASA’ya göre “Mars’ın antik geçmişinde mikrobiyal yaşamı desteklemiş olabilecek” ortamların meydana getirdiği veya değiştirdiği ya da yaşamın antik kimyasal izlerini barındırmış olabilecek kayaları bulmak olacak. Bazı kayalar delinecek ve gelecekte yapılacak Dünya’ya geri getirme görevi için ayrılıp saklanacak. Perseverance, Mars’ın karbondioksit atmosferinden de oksijen üretmeye çalışacak. Bu yöntem, gelecekte yapılacak insanlı görevler için faydalı olabilir.

Uçuş!

Perseverance, Mars’a tek başına gitmeyecek. Göbeğinin altında, Ingenuity helikopteri olacak. Helikopter, Mars’ta uçmayı deneyecek ve gelecekteki Kızıl Gezegen kâşifleri için önceden keşif yapacak. Helikopterlerin ayrıca, sarp tepeler veya kraterler gibi gezgin robotların erişemediği tehlikeli araziler üzerinde uçabilme avantajı var.

Gezgin takımı, test uçuşları yapmak üzere yaklaşık 10 metrekarelik bir bölge bulmaya çalışacak. Perseverance, helikopteri konuşlandırıp geri çekilecek ve Ingenuity’nin faaliyetlerini, yaklaşık bir futbol sahası uzaklığından izleyecek. Operatörler, Ingenuity’nin uçuş için güvenli olduğundan emin olmak amacıyla altı Dünya günü çalışma yapacak. Az miktarda test uçuşu yapacak olan helikopter, yaklaşık 30 sol (Mars günü) dayanması için tasarlanmış.

Yazar: Elizabeth Howell/Space. Çeviren: Ozan Zaloğlu.