#Stake Etmek (Staking) Nedir? Staking Kârlı mı?

Kripto paraları sisteme kilitleyerek kazanç sağlamaya „stake etmek“ ya da „staking“ denir. Staking yöntemi, Proof-of-Stake (Hisse İspatı, PoS) konsensüs algoritmasının uygulandığı ağlarda sıklıkla kullanılır. Ağ katılımcıları, belirli süre kripto paralarını cüzdanlarında tutma sözü vererek para kazanabilirler. Sisteme kilitlenen coin’ler, belirtilen süre boyunca transfer edilemez, başka bir işlemde kullanılamaz.

Teorik olarak her blockchain katılımcısı sahip olduğu tokenleri sisteme kilitleyerek stake edebilir, „staking“ yapabilir. Buna rağmen katılımcının blok doğrulama hakkı elde edebilmesi için ağın belirli şartlarını yerine getirmesi gerekir. Genellikle stake edilen, yani belirli süre için kullanılmamak üzere cüzdana kilitlenen coin’lerin miktarıyla, elde edilen ödül doğru orantılıdır.

Staking yönteminde, sisteme kilitlenen coin oranında ödül kazanılır.

Örnek olarak ağdaki toplam varlığın yüzde 1’i oranında tokeni kilitleyen katılımcı, oluşturulan blokların yüzde 1’ini doğrulama ve ödül kazanma hakkı elde eder.

İlginizi çekebilir: En sade anlatımla blockchain nedir? Nasıl çalışır?

PoS algoritmasının tercih edildiği ağlarda kullanıcılar, sadece stake ettikleri coin’ler sayesinde kazanç sağlamakla kalmaz, aynı zamanda ağın geleceği hakkında verilecek kararlarda söz sahibi de olurlar. Katılımcılar, hisseleri oranında seçimlere katılırlar. Blockchain üzerinde en fazla hisse sahibi olan kullanıcı, ağın geleceği konusunda en fazla oy hakkını elde eder.

Proof-of-Stake (Hisse İspatı) nedir?

Token sahibi ağ katılımcılarının blok oluşturma ve doğrulama hakkını elde ettiği konsensüs algoritmasına Proof-of-Stake (Hisse İspatı, PoS) denir. Bitcoin ağında kullanılan Proof-of-Work (İş İspatı, PoW) konsensüs algoritmasından farklı olarak PoS ağındaki düğümler (node) madencilik işlemi gerçekleştirmezler. Kullanıcılar, sahip oldukları hisse oranında blok doğrulama hakkı (validator) elde ederler.

Ağın temel kurallarına göre değişiklik gösterse de, genellikle elinde en fazla token olan ya da erken dönem destekçiler üst seviye yetkiye sahip olur.

PoW algoritmasında, coin sahibi olup olmadığına bakılmaksızın, en yüksek işlem gücünü ağa sunan katılımcı en yüksek geliri elde edebilir. PoS algoritmasındaysa token sahibi katılımcılar blok doğrulama yetkisine sahip olur. Yani, katılımcının ödül elde etmek için mutlaka elinde token tutması gerekir.

Stake etme (staking) ile para kazanma

PoS algoritmasıyla çalışan blockchain ağının katılımcıları, sahip oldukları kripto paraları belli süre boyunca harcamayacaklarına dair söz vermeleri durumunda, stake ödülü (staking reward) kazanırlar. Topluluk tarafından „kilitlemek“ olarak tarif edilen, kullanmamak üzere cüzdana konan kripto paraların miktarı kadar pasif gelir elde edilir.

Proof-of-Stake algoritmasına sahip ağın kurallarında önceden belirlenen minimum tutar ve ödül kazanmak için geçmesi gereken süre karşılandığı müddetçe para kazanmak mümkün olur.

Örneğin, bir yıllık stake ödül oranı yüzde 25 olan PoS algoritmasına sahip bir blockchain ağı olduğunu varsayalım. 100 birim kripto para sahibi olan kişi, sahip olduğu parayı bir yıl boyunca kullanmama sözü verirse, dönem sonunda 125 birim sahibi olur.

Güncel stake ödül (staking reward) listesi

3 Ağustos 2020 tarihi itibarıyla en çok stake ödülü veren blockchain ağları. Kaynak: Stakingrewards

Yazının hazırlandığı gün itibarıyla en çok kazanç vadeden kripto para birimi COTI olarak göze çarpıyordu. Yıllık pasif getirisi yüzde 97’nin üzerinde olan coin’in, toplam stake oranı ise sadece yüzde 0,41 seviyesinde listelendi.

Synthetix Network Token (SNX) yılda yüzde 48,64 gelir sunarken, yüzde 33,12 ile Thorchain (RUNE) ilk sıralarda kendine yer buldu. Daha sonra ise yüzde 26,63 ile Elrond (ERD) geliyordu. Listede gözükmeyen ancak Türkiye’de popüler bir isim olan Matic staking ile elde edilen gelir de yüzde 40,65 olarak açıklandı.

Biz bu yazıyı hazırlarken son testnet’i kullanımda olan Ethereum 2.0 (ETH 2.0) ise en çok beklenen staking platformlarından biri olarak dikkat çekiyor.

Detaylı bilgi için: Ethereum 2.0 (Eth 2.0) Nedir? Ethereum Güncellemesi Ne Zaman?

Stake (Staking) havuzu nedir?

Birden çok kullanıcının hisselerini birleştirerek tek doğrulayıcı gibi çalıştığı yapıya stake havuzu denir. Binance, Coinbase, Kraken gibi önde gelen kripto para borsaları tarafından stake havuzları sunulmaktadır. „Binance Staking“ gibi stake havuzu, kullanıcıların doğrulayıcı olarak seçilme ve ödül kazanma şansını artırır, ancak ödüller tüm katılımcılara dağıtıldığı için daha az kazanç elde edilir.

İlginizi çekebilir: Kripto para borsası nedir, nasıl çalışır?

Soğuk Staking nedir?

İnternete bağlı olmayan donanım cüzdanları üzerinden yapılan stake etme sürecine „soğuk staking“ denir. Soğuk staking hizmeti sunulan platformlarda, fonlar güvenli bir şekilde muhafaza edilirken, bir yandan da stake ödülü kazanılması mümkün olur. Kullanıcı, stake süreci boyunca coin’lerini başka bir cüzdana taşıyamaz. Aksi halde elde ödülden feragat etmesi gerekir.

İlginizi çekebilir: Kripto para cüzdanı ve soğuk cüzdan nedir?

Stake etmenin (staking) artı ve eksileri

Yatırımcı açısından, suya sabuna dokunmadan pasif gelir olanağı sunan staking, kripto para ekosisteminin yüksek volatilitesinden doğrudan etkilenir. Yani yatırımcı, hiç dokunmadığı, cüzdanında sabit duran meblağ üzerinden pasif gelir elde etse de, piyasadaki ani fiyat oynaklıklarına karşı savunmasızdır.

Söz gelimi 1 aylık staking yatırımı ile yüzde 5 gelir elde edecek bir kullanıcı, yatırım yaptığı coin’in bir ayda yüzde 10 değer kaybetmesi durumunda zarara düşer. Ancak tersi durumunda da kazancı katlanır. Coin’in, stake dönemi içinde değer kazanması durumunda, hem stake ödülü kazanılır, hem de değerlenen coin sayesinde ek gelir oluşur.