Ölümün kokusu

Ölümümüzden sonra başlayan karmaşık kimyasal işlemleri çoğumuz göz önüne getirmek istemez.

Ancak çürüme evresindeki bedenlerden açığa çıkan kimyasal madde kokuları üzerine yapılan yeni bir araştırma kişinin ne kadar süre önce öldüğünü (ölüm sonraki süre – post-mortem interval) bulmak için adli bilimcilere kuvvetli veriler sağlıyor. “Ölüm kokusunun” anlaşılması bilim adamlarına aynı zamanda felâket kurbanlarının yerinin bulunmasında ve gizli mezarların tespit edilmesi için koku tespit köpeklerinin rolünü anlamakta faydalı olacak.

Uluslar arası bir araştırma ekibi iki boyutlu gaz kromatografisi – uçuş zamanı kütle spektrometrisi yöntemini kullanarak ölüm kokusunu oluşturan kokuları karakterize ettiler. Bu kokulara uçucu organik bileşikler (VOC) diyoruz. Domuz cesetlerinden yayılan VOC’leri ölçerek, araştırma ekibi pek çok farklı molekül ailesini tespit etti, bunların arasında karboksilli asitler, aromatik bileşikler, kükürtlü bileşikler, alkoller, nitro bileşikleri ve aldehitler ve ketonlar bulunmuştur. Bu VOC’lerin bileşimi ve miktarları, ceset farklı bozunma aşamalarına girdiğinde zamanın bir işlevi olarak değişiyor.

Belçika’daki Liege Üniversitesi’nden Jean-François Focant, şöyle bir açıklama yapıyor: “Son sistem çok boyutlu tekniklerin kullanılması cesedin bozunması sırasında açığa çıkan VOC karışımlarının anlaşılmasını ciddi ölçüde artıracak. Bozunmanın her aşaması için bir koku parmak izi profili oluşturuldu ve muhtemelen ölüm sonrası zamanı bulmak için ek bir araç olarak kullanılabilir”.

Şu andaki ölüm sonraki süre tahminleri, vücuttaki soğuma, bozunmanın ne derecede ilerlemiş olduğu ve vücuda yerleşmiş böceklerin boyutları gibi unsurlar ile sınırlı. Ancak, bunlar her zaman kesin bir cevap vermiyor. Anna Williams, Birleşik Krallık’taki Huddersfield Üniversitesi’nde adli antropolog olarak çalışmakta olup şöyle diyor: “Değişmeleri VOC’lere işlemek ölüm sonrası sürenin tespit edilmesinde %100 güvenilir bir yol sağlamıyor, ancak durumu ciddi bir şekilde geliştirmiş oluyor”.

Araştırma, insan tespiti için kullanılan köpeklerin eğitilmesinde de yardımcı olabilir. Williams, şöyle diyor: “Koku tespit eden köpekler tarafından hangi bileşikleri veya bileşik sınıflarının tanındığı konusunda bilgilerimiz çok yetersiz”. “Bunu anlamak, alandaki çalışmaları geliştirecek ve eğitim yardımı bakımından etkili olacaktır. Ancak, domuzlar ve insanlar arasındaki benzerlikler ilk aşamada tartışmaya konu oluyor. İnsan tafonomi çalışması (insandan geriye kalan kısımların bozunması çalışılıyor), adli araştırmaları coşturabilir”.

Çürümeye başlamış bedenler için VOC profilinin geliştirilmesi bilim adamlarına bir elektronik burun oluşturma fırsatı sunuyor. Bu burun köpek burnundan daha sert oluyor ve oldukça pahalı eğitim ve bakım masrafları gerektirmiyor. Koku uzmanı köpekler e-burunlara göre şartlara daha uyabiliyor, tehlikeli yerlere girdiğinde de bakıcılarını güvende tutarlar. Focant şöyle diyor: “pek çok grup e-burun üzerinde çalışıyor, ancak bu teknolojinin koklama uzmanı köpeklerin pabucunu dama atıp atamayacağından emin değiliz”.

Kaynaklar

P-H Stefanuto et al, ChemPlusChem, 2014, DOI: 10.1002/cplu.201402003

http://www.rsc.org/chemistryworld/2014/06/smell-death-cadaver-body-decay